Hazenkopvis

Jaren geleden had ik hier al mijn twijfels geuit of kogelvissen niet in Nederlandse wateren zouden voorkomen. Mijn vermoedens lijken nu te zijn uitgekomen met de vondst van een vers dood exemplaar op het strand van Texel.

Het betrof een kogelvis (Lagocephalus lagocephalus), die nog niet eerder in de Noordzee was aangetroffen en daardoor zat men al direct met de handen in het haar: de vis had nog niet eens een Nederlandse soortnaam.

Het eerste deel van zijn wetenschappelijke naam, Lagocephalus, is een combinatiewoord: het Griekse lagōs ('haas') en het Latijnse cephalicus ('hoofd'). Samen is dat dus hazenhoofd of hazenkop. Laten we maar besluiten om het beest de hazenkop of hazenkopvis te gaan noemen. Het tweede deel, lagocephalus, is gelijk aan het eerste deel. Het is dus de naamgevende soort binnen het geslacht.

[Foto: A.M. Arias]

Precies zoals ook bij de verklaring van de naam fugu ‘klein zwijn’ het geval was, is ook de hazenkopvis geen mooie vis om te zien. De gevonden vis was 51 centimeter lang. De gestekelde buik en de uit vier tanden bestaande papegaaienbek vielen erg op. Volwassen exemplaren kleuren donkergroen, bruingrijs of aan de bovenzijde blauw en aan de onderzijde wit.

Normaal komen deze giftige vissen wereldwijd voor in de tropische en subtropische delen van de oostelijke Atlantische Oceaan. De dichtstbijzijnde vindplaatsen liggen aan de zuidwestkusten van de Britse eilanden en het Franse Bretagne. Nu kun je deze Britse en Franse wateren nauwelijks subtropisch noemen en dat klopt, want uit de literatuur blijkt dat de hazenkopvis ook genoegen neemt met gematigde watertemperaturen. We hebben een lange en warme zomer achter de rug en de zeewatertemperatuur is lange tijd hoger dan normaal gebleven. Vermoedelijk heeft deze hazenkopvis gemeend dat het Nederlandse deel van de Noordzee toch aantrekkelijk genoeg moest zijn.

Sommigen zullen u nu vast gaan vertellen dat dit enkele exemplaar uit koers in geraakt en per ongeluk in onze territoriale wateren verzeild is geraakt. Neem maar van mij aan dat, als er eentje geloofde dat het hier aangenaam toeven was, er meerdere zullen zijn. Dat is geen goed nieuws, want ook deze kogelvis is in het bezit van het potentieel dodelijke neurotoxine tetrodotoxine. Symptomen van intoxicatie zijn overmatig plassen, kwijlen, braken, diarree, afwezigheid van peesreflexen, fasciculatie (kleine spierspasmen), lethargie, ataxie (evenwichtsstoornissen), oplopende progressieve verlamming en kortademigheid.

Dat betekent dat vanaf nu een gezellige wandeling met uw kinderen op het strand minder ongedwongen kan plaatsvinden. Doordat meeuwen de aangespoelde dieren zullen aanvreten kan het gif, dat voornamelijk in de lever en de eierstokken zit, vrijkomen. Het eventjes aanraken van de vis levert dus al een mogelijke vergiftiging op.